Miguel Primo de Rivera jeneralaren dimisioaren ondoren, 1930ko urtarrilean, Alfonso XIII-k, kontzentrazio monarkikoko gobernuaz, legitimitate demokratikoa berreskuratzeko erabiliko ziren hauteskunde-txanda iragarri zuen. Hala ere, 1931ko apirilaren 12ko udal hauteskundeetan, errepublikanoek probintziako 41 hiriburuetan irabazI zuten. Apirilaren 14an zenbait hiri eta probintziatan Errepublika aldarrikatu zen. Alfonso XIII, erbesteratuta, Espainiatik atera zen eta gehienetan Roman bizi izan zen 1941an hil arte, Bartzelonako Kondea zen Borboiko Juan I. semearen alde abdikatu eta gutxi gero.
1929tik Depresio Handia izeneko munduko krisi ekonomiko larria gertatzen ari zen, Bigarren Munduko Gerra iraun zuen hori. Urte horietan asaldura politiko eta sozial handia gertatzen ari zen mundu osoan zehar. Espainian, bestelakoetan bezala, gatazkak jazo ziren eta Guardia Zibilak legalitatea defendatzeko esku hartu behar izan zuen. Gertakari bortitzak, grebak eta kale borroka ohikoak ziren. 1931ko abenduaren 31an Castilblanco-n (Badajozen) alkateak eskatu zion Guardia Zibilaren Postuari, kabo batek eta hiru guardiak osatuta, herrian egiten ari ziren manifestapena barreiatzeko. Kaboari eraso zioten manifestariei hitz egiten ari zitzaien bitartean eta, erasoa ekiditen saiatzean, biztanle batek sastatu zuen. Guardia bat tiroka hasi zen baina jendetzak hirurak lurrera bota, arma kendu zituzten eta arma horiez hil zituzten. Zetorren urtarrilaren 5an, Arnedon (La Riojan), greba luze baten ondoren, Guardia Zibilak manifestapen batean esku hartu zuen eta, erasoa jasatean, aurreko astean Castilblanco gertatutako jazoerek bultzatuta, dudarik gabe, tiroka hasi zen eta hamaika manifestari hil zituen eta hogei zaurituta atera ziren.
Arnedon egon ziren gertakarien ondoren, eztabaida politiko tirabiratsua jazo zen. 1932ko uztailaren 3an bukatuko da, Sanjurjo jeneralak, Kidegoaren Zuzendari Nagusiak, kargua uztearekin eta Cabanellas jenerala jartzearekin.
1932ko abuztuan, Sanjurjo jenerala Armadaren eta Guardia Zibilaren zenbait unitateren laguntzaz Bigarren Errepublikako gobernuaren aurka altxatu zen, alferrik. Sanjurjada deiturikoak Gerrako Ministerioaren menpean zegoen Guardia Zibilaren Zuzendaritza Nagusia Ikuskaritza Nagusi bihurtuko dela ekarri zuen, eta orain Gobernazioaren Ministerioaren agindupean egongo da.
Nahiz eta guztia ere, gatazkak ohikoak ziren hiri eta landetan. Adibide bat: Casas Viejas (Cadiz) herrian, Espainia osoan egin zen hiru asteko greba-matxinada ondoren, CNT-ek 1933ko urtarrilaren 10an “komunismo libertarioa” aldarrikatu zuen. Anarkistek Guardia Zibilaren kuartelari eraso zioten. Bertan, sarjentu bat eta hiru guardia zeuden eta sarjentua eta guardia bat heriotzaz zauritu zituzten. Gobernuak Madriletik Erasoko Guardiako kideak bidali zituen matxinada ezabatzeko eta hauek, erresistentzia menderatuta, matxinadan parte hartu zuten batzuk babestu ziren etxea erre zuten eta zazpi pertsona hil ziren. Operazioa udalerrian atxilotutako hamabi biztanleen exekuzio sumarisimoarekin bukatu zen. Horren ondorioz, Rojas kapitainak, operazioaren arduraduna zen Erasoko Guardiaren konpainiaren buruak, zigor judizial gogorra jaso zuen. Krisia oposizioak egin zuen ofentsiba politikoaren aitzaki bihurtu zen eta, azkenean, Gobernuaren buruak, Manuel Azañak, kargua utzi behar zuen.
Laburbilduz, hau izan zen giroa: Casas Viejas-en, Castilblancon eta Arnedon, besteak beste, gertatutakoak argi eta garbi erakusten du Errepublikako Gobernuak ez zuela beste aukerarik Guardia Zibila ordena eta legalitatea mantentzeko erabiltzea baino. Institutuaren kostea latza izan zen bai bizitzetan zein herritarrak aldentzean eta haien estimazioa galtzean.
1933 urte honetan ere lau probintzia katalanek osatzen zuten Guardia Zibilaren 5. Gunearen kontrola Kataluniako Generalitat-ari esleitu zioten.
Une honetan Guardia Zibila bost Guneetan banatutako 19 Tertzioetan zabalduta zegoen.
1934an, aurreko urteko azaroaren hauteskundeetan sortutako gobernu berri batez, Urriaren Iraultza piztu zen, urriaren 5tik 19ra gertatu zen greba-mugimendu iraultzailea. Madrilen, grebalariak Gobernuaren Presidentziari erasotzea saiatu ziren. Euskal herrian mehatze- eta industria-guneak 12 egunera arte okupatu ziren, Armadak iraultza amatatu zuenean gutxienez 40 hildakoak utziz. Bartzelonan, Lluís Companys buru zen Generalitat-aren gobernuak Errepublika Federal Espainiarraren barneko Estatu Katalana aldarrikatu zuen. Asturiasen meatzariek armak eta dinamita zituzten, iraultza ondo antolatuta zeukaten eta Asturiasko Errepublika Sozialista aldarrikatu zen.
Azken honetan, Afrikako Legio eta Erregularrekin laguntzaz, urriaren 19an matxinada bukatzea lortu zen. Guardia Zibilaren kostua altua izen zen hasieratik postuak erasotzen zituztelako. 5eko gauean, Kidegoaren hogei kuartel baino gehiago matxinatuen eskuetan eta 98 kuartel-etxe hondatuta zeuden. Urriaren 19an Guardia Zibilak 100 hildako baino gehiago zituen, gehienak Sama de Langreoko Konpainiakoak, Alonso Nart kapitainaren agindupean zeuden hirurogei guardia zibilek besterik ez osatuta eta setioa hogeita hamar ordu baino gehiagotan posizioa heroikoki defendatu zuen horretakoak. Ur, janari eta munizioaren ezak bultzatuta, Nart kapitainak setioa apurtzeko agindu zuen egunez ere ustekabeko irteera ausartaz. Iraultzaileen kopuru handiena eta posizio onenek saioa porrotera eraman zuten, nahiz eta lortzeko zorian egon. Guardiak sakabanatu ziren eta, banan-banan hil zituzten, erresistentzia gogorra erakutsi arren. Nart kapitaina bera, isolatuta eta bitan zaurituta, borrokan jarraitu zen erasotzaileen balek hil arte. Jarduera honengatik San Fernandoren Erramuz koroatutako Gurutzea jaso zuen hil eta gero.
Guardia Zibilaren prestigioa indartu egin zen, Gobernuaren esker ona ere lortuz: dekretuaren bitartez, Institutuari 1935ko otsailaren 12an Errepublikaren Ordenaren Gorbata eman zion “taldeko sari gisa kideek egindako heroismozko ekintza kontaezinak eta eginkizunak betetzean Espainiari eta Errepublikari egin dizkien zerbitzu gizalegezko eta gizaldeko zerbitzu nabariak saritzeko”.
Katalunian Benemeritoa Gobernuaren Ministerioaren menpean itzuli zen, Estatu Katalan iragankorra desagertu eta gero. Generalitateko presidente eta goiko buruzagiak atxilotu, epaitu eta zigortu zituzten.
